به گزارش تیم تحریریه پردیس ماشین تا اوایل دهه هفتاد شاید کولر خودرو جزو تجهیزات لوکس به شمار می رفت و تنها خودروهای گران قیمت دارای تجهیزات سرمایشی برای سرنشینان بودند. اما در سال های اخیر سیستم کولر خودور یک ضرورت به شما می رود که در تمامی خودروهایی که روانه بازار می شود نصب می گردد. آشنایی با سیستم تهویه خودرو از این جهت حائز اهمیت است که می تواند به نحوه استفاده صحیح و همچنین عیب یابی آن کمک کند.
تهویه مطبوع چیست؟
تهویه مطبوع یعنی انجام فرایندهایی که هوای محیط از نظر دما، فشار، رطوبت برای زیستن مناسب باشد. استفاده از سیستم های تهویه مطبوع مناسب در خودرو به چندین دلیل حائز اهمیت است از جمله آنها می توان به آسودگی راننده و سرنشینان، جلوگیری از بی حوصلی آنها و کاهش ضریب خطا و در نتیجه کاهش تصادفات اشاره کرد. سیستم های تهویه مطبوع اصولاً از دو بخش گرمایشی و سرمایشی تشکیل می شود که در این مقاله به قسمت سرمایشی سیستم تهویه مطبوع خودرو خواهیم پرداخت.
اصول عملکرد سیستم کولر خودرو
اگر بخواهیم عملکرد کولر خودرو را به زبان ساده بیان کنیم باید بگوییم فشرده سازی گازها و تبدیل آن به حالت مایع یک فرایند گرماده (تولید کننده گرما) است و بر خلاف آن برداشتن فشار از روی گاز ها و تبدیل شدن گاز به مایع یک فرایند گرماگیر(تولید کننده سرما) است. این اصول در کولر خودرو اتفاق می افتد. یعنی گازکولر توسط کمپرسور کولر فشرده می شود سپس توسط کندانسور یا رادیاتور کولر دمای آن گرفته و به حالت مایع تبدیل می شود، بعد ازآن با گذر از یک شیر انبساط فشار از رو گاز متراکم شده برداشته شده و از مایع به حالت دوفازی (ترکیب مایع و گاز) تبدیل می شود در مرحله بعد با گذر از لوله های اواپراتور هوای مجاور خود را خنک می کند و این هوای خنک شده توسط فن وارد اتاق خودرو می شود و این سیکل ادامه دار خواهد بود.
اجزای تشکیل شدهنده سیستم کولر خودرو
1-کمپرسور کولر خودرو
کمپرسور کولر خودرو را می توان قلب سیستم خنک کننده دانست زیرا آنچه باعث به حرکت درآمدن گاز مبرد می شود کمپرسور کولر می باشد. درون کمپرسور کولر چندین سیلندر و پیستون وجود دارد که با حرکت بر روی یک صفحه مورب عملیات مکش و تراکم گاز کولر را انجام می دهد کمپرسور کولر گاز را از داخل اواپراتور دریافت و به سمت کندانسور و شیر انبساط هدایت می کند. کمپرسور کولر توان خود را توسطه تسمه دینام از میل لنگ می گیرد، لازم به ذکر است فولی کمپرسور همواه با تسمه دینام در تماس و در حال گردش است، اما زمانی که شما دکمه A/C را فعال می کنید کلاچ های پشت فولی درگیر شده،آنگاه انرژی چرخشی را به پیستون ها منتقل می کند. برای درگیری آرام پیستون ها و فولی کمپرسور بهتر است عملیات فعال سازی دکمهA/C در دور های پایین صورت گیرد.
2- کندانسور کولر
کندانسور کولر یا دستگاه تقطیر کننده(تبدیل کننده گاز به مایع) وظیفه دارد دمای گازهای گرم فشرده شده توسط کمپرسور را کاهش دهد تا در اثر این کاهش دما از حالت گازی به حالت مایع تبدیل شود. اصولا این کاهش دما با تبادل حرارت با مایع خنک کننده یا هوای مجاور صورت می پذیرد.
3- خشک کن
درایر یا خشک کن وظیفه جذب رطوبت داخل گاز مبرد را دارد تا از یخ زدن شیر انبساط در هنگام عبور گاز مبرد که اکنون تبدیل به مایع شده است جلوگیری نماید. از سوی دیگر درایر به عنوان منبع ذخیره گاز مبرد عمل می کند همچنین این قطعه دارای یک پرشر کنترل (مانوستات) است تا در صورتی که فشار گاز درون مدار بیشتر یا کمتر از حد نرمال شود کمپرسور کولر را قطع نماید.
4- شیر انبساط
محل قرارگیری شیر انبساط بعد از کندانسور و قبل از اواپراتور می باشد. شیر انبساط مانند کمپرسور کولر مرز بین ناحیه پرفشار و کم فشار است و برخلاف کمپرسور که گاز کم فشار را به گاز پرفشار تبدیل می کند، وظیفه شیر انبساط تبدیل گاز پرفشار که به صورت مایع است به گاز کم فشار می باشد. برروی شیر انبساط یک دریچه شیشه ای وجود دارد که عبوز گاز مبرد را میتوان از آن مشاهده کرد.
5- اواپراتور
اواپراتور یا تبخیر کننده (برخلاف کندانسور) قطعهای است که برای تبخیر آب یا دیگر مایعات بکار گرفته میشود. گاز مایع شکل که از شیر انبساط عبور کرده و آماده تبدیل شدن به حالت گازی شکل است وارد لوله های نارک اواپراتور که قابلیت انتقال حرارت بالا را دارند می شود و گرمای محیط را به خود جذب نموده و محیط اطراف را خنک می کند و این هوای خنک توسط یک فن وارد کابین خودرو شده و گاز مایع موجود در اواپراتور که با جذب گرمای محیط به حالت گازی شکل درآمده است مجدداً وارد کمپرسور میشود تا این سیکل ادامه پیدا کند.
6- ترموستات
کولرهای معمولی حداقل یک ترموستات دارند که بر روی سطح اواپراتور نصب می شود که در صورت رسیدن دمای سطح اواپراتور به صفر درجه کمپرسور از مدار خارج شود تا از یخ زدن سطح اواپراتور جلوگیری کند زیرا در صورت یخ زدن سطح اواپراتور جریان هوای عبوری از اواپراتور کاهش یافته و دما افزایش پیدا می کند. در کولر های دیجیتال یک ترموستات اضافی در داخل اتاق قرار دارد تا در صورت رسیدن دمای اتاق به میزان تعیین شده کمپرسور کولر از مدار خارج شود.