با نزدیک شدن به فصل سرما، استفاده از ضد یخ برای موتور یکی از اصطلاحات و عبارات رایج برای مالکان خودرو مطرح میشود. در این مقاله بهصورت بسیار ساده در مورد اینکه ضد یخ چیست کاربرد آن کجاست و چگونه ضد یخ مناسب برای خودرو خود انتخاب کنیم صحبت خواهد شد. قبل از اینکه به مفهوم ضد یخ و کاربرد آن در خودرو اشاره کنیم، باتوجهبه اینکه این عبارت رابطه مستقیم با مایع خنککننده موتور (آب رادیاتور) و سیستم خنککننده موتور دارد بهصورت خلاصه عملکرد سیستم خنک کاری شرح داده میشود.
سیستم خنککننده موتور
هنگامی که بنزین، گاز، گازوئیل در موتور میسوزد، این کار باعث ایجاد حرارت بسیار زیاد در موتور میشود. اگر این حرارت کنترل نشود ممکن است باعث صدمه دیدن اجزا مختلف موتور شود. وظیفه سیستم خنک کاری موتور کاهش حرارت موتور و جلوگیری از صدمه دیدن اجزا داخلی موتور میباشد. اجزا مختلف سیستم خنککننده موتور را در شکل 1 مشاهده میکنید.
همانطور که در شکل دیده میشود سیستم خنککننده موتور شامل
- رادیاتور شیلنگهای انتقال
- واتر پمپ
- ترموستات
- محفظههای داخل موتور
- رادیاتور بخاری
میباشد. این اجزا با کمک آب رادیاتور (مایع خنککننده) وظیفه کنترل دمای موتور را بر عهده دارند.
مایع خنککننده موتور
وظیفه انتقال حرارت توسط سیستم خنک کنده موتور بر عهده مایع خنککننده موتور است که در اصطلاح عام به آن آب رادیاتور میگویند. آب رادیاتور حرارت تولید شده در موتور را به خود جذب کرده و آن را به رادیاتور خنککننده موتور انتقال میدهد. در آنجا گرمای خود را به بدنه رادیاتور و هوای عبوری از رادیاتور داده و خود خنک میشود. سپس به سمت موتور برگشته و آنجا مجدداً حرارت موتور را به خود جذب میکند. تا زمانی که موتور روشن است این چرخه ادامه پیدا میکند.
(توجه: به دلیل سادهسازی تشریح عملکرد سیستم خنککننده موتور از شرح دادن وظیفه ترموستات پرهیز شده است)
مایعات مختلفی میتواند وظیفه انتقال حرارت را برعهده داشته باشند مثلاً روغنها یا گاز سیستم کولر خودرو اما بین همه مواد آب بسیار ارزانتر بوده و عملکرد مناسب برای خنککردن موتور را نیز دارا میباشد. به همین دلیل در سیستم خنککننده موتور از آب بهعنوان مایع خنککننده استفاده میشود. اما برای افزایش عملکرد آب به آن افزودنیهایی نیز اضافه میشود تا کیفیت خنک کاری بالاتر برود. خواص مهم که با افزودنیها به آب باعث بالاتر روفت کیفیت سیستم خنک کاری میشود عبارتاند از:
- کاهش نقطه یخزدگی آب
- افزایش نقطهجوش آب
- ضدزنگ بودن
- ضد رسوب بودن
- ضد کف بودن
از بین خواص ذکر شده، خاصیت اول و دوم یعنی کاهش نقطه یخزدگی آب و افزایش نقطهجوش آب بسیار مهم است. دلیل آن است که اگر دما محیط بیش از حد کاهش یابد بهطوریکه زیر نقطه صفر درجه سانتیگراد شود. آب یخ میزند، هنگامی که آب یخ میزند حجم آن افزایش میابد در نتیجه نیاز بهجای بیشتری دارد که به این اتفاق باعث فشار آوردن به محفظه شده و بدنه ترک میخورد. شکل 2 ترک خودرو سیلندر در اثر یخزدگی را نشان میدهد.
برای جلوگیری از این اتفاق باید کاری کنیم تا نقطه یخزدن آب کاهش یابد (در دمای صفر یخ نزند). علاوهبرآن اگر موتور بیش از حد گرم شود ممکن است آب تبدیل به بخار میشود. این حالت هم باعث صدمه دیدن سیستم میشود.
ضد یخ افزودنی بسیار مهمی است که باید به آب اضافه شود تا هم از یخزدگی و هم از جوش آوردن سریع آب رادیاتور جلوگیری کند. به همین دلیل به آن ضدیخ – ضد جوش نیز میگویند. (شکل 4)
مقدار مخلوط کردن ضد یخ با آب رادیاتور
یکی از نکات بسیار مهم انتخاب نسبت مخلوط کردن آب رادیاتور (یا آب مقطر) با ضد یخ است. برای این کار جداولی وجود دارد که ذکر آن در اینجا ضروری نیست اما بهصورت کلی دو نسبت برای مخلوط ضد یخ و آب رادیاتور متداول است.
نسبت 50 % آب رادیاتور -50 % ضد یخ برای مناطق معتدل و سرد
نسبت 70% آب رادیاتور – 30% ضد یخ برای مناطق بسیار گرم
باتوجهبه جغرافیا ایران تقریباً در تمامی مناطق نسبت 50-50 (نصفبهنصف) برای خودروها مناسب است. این مخلوط تا دمای 40- درجه سانتیگراد یخ نمیزند و تا دمای 107 درجه سانتیگراد جوش نمیآورد. یعنی اگر ظرفیت مایع خنککننده سیستمی 5 لیتر است 5/2 لیتر آب رادیاتور و 5/2 لیتر ضد یخ برای مخلوط لازم است. نکته: هیچگاه نسبت ضد یخ را بیشتر از آب انتخاب نکنید چون باعث صدمه دیدن مدار خنککننده موتور میشود.
لطفا در خصوص نقش سیلیکات در ضد یخ توضیح دهید چون آمریکایی ها از آن استفاده میکنند اما ژاپنی نه
سلام بله حتما