واشر سرسیلندر یکی از قطعات مهم در موتور خودرو به شمار میرود که ممکن است به واسطه نام آن عده بسیاری درباره جایگیری و وظایف این قطعه در اتومبیلها دچار برداشتهای اشتباه شوند؛ قطعهای که آسیب به آن تحت عنوان سوختن واشر سرسیلندر اشاره میشود، به یکی از چالشهای بزرگ و همیشگی دارندگان انواع خودرو از جمله پراید و تیبا 206 و سمند و… بدل شده است.
در این مقاله ابتدا در مورد مفهوم و کاربرد واشر سر سیلندر خواهیم گفت و پساز آن به سراغ عوامل سوختن و نشانههای آن و البته راههای جلوگیری سوختن واشر سرسیلندر و نحوهی تعویض آن با قطعه جدید در صورت رخ دادن پدیده سوختگی خواهیم پرداخت.
واشر سر سیلندر چیست و چکار میکند؟
واشر سرسیلندر قطعهای در موتور خودروهاست که به واسطه درزگیری کامل سیلندرها از خروج سوخت از سیلندر و ورود روغن و آب به آن جلوگیری میکند؛ در واقع این قطعه که عایقبندی محوطه احتراق موتور را برعهده دارد، درست مابین بلوک سیلندر و سرسیلندر جای گرفته است.
این قطعه به دلیل قرار داشتن در محیطی با فشار و حرارت بالا طبیعتاً باید از جنسهای با مقاومت زیاد ساخته شود؛ موادی که در مقابل گرما و حرارت آسیب نبینند و در برابر فشار زیاد تاب بیاورند تا شاهد سوختن واشر سر سیلندر نباشیم.
همچنین عایقبندی بلوکه موتور و سرسیلندر مستلزم استفاده از قطعههای منعطف است که طبیعتاً در ساخت این واشرها باید در نظر گرفته شود؛ گفتنی است که بیشتر واشر سرسیلندرها از ترکیب موادی همچون آزبست، مس، فولاد یا واشر نسوز و فولاد یا آلومینیوم و کروم و یا حتی مس و واشر مقوایی نسوز یا آزبست و فولاد ساخته میشوند؛ البته به واسطه ضررهای فراوان آزبست برای محیط زیست بهویژه نژاد انسان، استانداردهای جهانی باید در روند تولید این قطعهها و استفاده از آن در نظر گرفته شود.
حال بیایید به کاربرد و نحوهی کار واشر سرسیلندر بپردازیم؛ این قطعهها با سوراخهای ریز و درشت که به ترتیب با میزان سیلندرهای موتور و مجاری آب و روغن یکسان بوده که پس از نصب، سوراخهای این واشر با منافذ داخل موتور کاملاً در یک راستا قرار میگیرد.
در واقع عملکرد درست و استفاده از واشر سر سیلندر با کیفیت موجب خواهد شد تا علاوهبر کمک به تراکم بدون نقص سوخت و هوا داخل محوطه احتراق، با جلوگیری از خروج فشاری تولید شده توسط پیستون، راندمان عملکرد موتور افزایش یابد؛ به تمامی این موارد عدم ترکیب روغن موتور و آب خنک کننده را نیز اضافه کنید.
البته که کیفیت مواد اولیه استفاده شده در ساخت واشر سرسیلندر و همچنین کیفیت مونتاژ آن در عملکرد این قطعه و در کل عملکرد خودروی شما به شدت مؤثر خواهد بود و نیاز به تعویض زود هنگام واشر سر سیلندر را از بین میبرد.
منظور از سوختن واشر سرسیلندر چیست؟
منظور از سوختن واشر سرسیلندر و یا حتی نیمسوز شدن این واشر(گاهی از ترسیدن واشر سر سیلند نیز استفاده میشود) آن است که بر اثر رخ دادن عواملی خاص این قطعه کاربردی در موتور خودرو دچار آسیب شده و دیگر نمیتواند وظیفه آبندی را به نحو احسن انجام دهد؛ در واقع بروز این مشکل با نشانههایی همراه است که پساز مشاهده آنها باید نسبت به جایگزین کردن واشر سرسیلندر جدید اقدام کرد.
بسیار حائز اهمیت است که اقدام برای تعویض این قطعه باید به موقع باشد تا رخ دادن پیامدهای منفی در عملکرد موتور خودرو و طبیعتاً زیانهای بیشتر جلوگیری کرد؛ البته ناگفته نماند که سوختن واشر سرسیلندر ماشین یکی از رویدادهای رایج در بین بسیاری از موتور ها مانند TU5 و XU7 به شمار میرود.
عوامل سوختن واشر سر سیلندر
حال بیایید تا نگاهی به مهمترین عوامل آسیب دیدن و سوختن واشر سر سیلندر بیندازیم؛ عواملی از جمله:
• تاب پیدا کردن سرسیلندر
یکی از مهمترین عوامل در سوختن واشر سرسیلندر، تاب پیدا کردن سرسیلندر است که این اتفاق میتواند ناشی از سرد و گرم شدن نامناسب موتور در اثر انتقال حرارت نامطلوب باشد رخ دهد؛ در حقیقت از آن جایی که سوراخهای این قطعه با منافذ سیلندر باید منطبق باشد، تاب برداشتن سرسیلندر میتواند فاصلهای در این بین ایجاد کرده و موجب سوختن این واشر شود.
• ترک خوردگی سرسیلندر
یکی دیگر از عوامل مهم در سوختن واشر سر سیلندر را میتوان ترک خوردگی سرسیلندر برشمرد که پس از وقوع آن دیگر واشر روی سیلندر آن استحکام لازم را نداشته و نمیتواند وظیفه عایقبندی را به خوبی انجام دهد.
• شل بودن یا سهلانگاری در هنگام سفت کردن پیچهای سر سیلندر
تعمیرکاران باید نسبت به میزان گفتار مناسب جهت سفت کردن پیچهای سرسیلندر نیز توجه جدی داشته باشند چرا که یکی از عوامل دیگر که این قطعات کاربردی را میسوزاند، شل بودن این پیچها بوده و میتواند زمینهساز عواقب جدی برای دیگر قطعات موتور نیز باشد.
• گرم شدن بیش از اندازه دمای موتور خودرو
نباید گرم شدن بیش از اندازه موتور خودرو را در سوختن واشر سرسیلندر بیتاثیر دانست؛ در واقع با افزایش بیش از اندازه حرارت در موتور خودرو واشر سرسیلندر که با توان مقاومت محدودی عرضه شده نمیتواند در برابر این حجم از گرما تاب بیاورد و خواهد سوخت؛ به همین خاطر است که انتخاب واشر سر سیلندر باکیفیت و با جنس مناسب نیز میتواند تا حد زیادی در این بخش مؤثر باشند.
• کم شدن آب رادیاتور
در نخستین گام در سوختن واشر سرسیلندر، داغ شدن بیش از اندازه آب رادیاتور است که در روند سوختن یا نیم سوز شدن این واشر میتواند تاثیر گذار باشد. اگر داغ شدن بیش ازحد آب رادیاتور طولانی شده و عدم توجه راننده را در پی داشته باشد، بر اساس فرایندهای شیمیایی منجر به کم شدن آن خواهد شد؛ پس بهتر است رانندگان به صورت مستمر(حداقل یک بار در هفته یا هر 500 کیلومتر) نسبت به بررسی سطح و کیفیت مایع خنک موتور اقدام نمایند. به خاطر داشته باشید یکی از وظایف ضدیخ افزایش نقطه جوش مایع خنک کننه موتور نیز میباشد. پس همواره از وجود ضدیخ در آب رادیاتور اطمینان حاصل نمایید.
• مسدود شدن مجرای عبور آب، ایجاد رسوب و هر مانعی در راه سیستم خنک کننده
همچنین یکی دیگر از عوامل مهم که منجر به سوختن واشر سر سیلندر خواهد شد، مسدود شدن بخشهایی است که به واسطه آن، آب در موتور جریان مییابد؛ در واقع با این اتفاق فرآیند کاهش دما در موتور خودرو با اختلال جدی مواجه میشود. افزایش چشمگیر درجه حرارت در این بخش، میتواند زیانهای بسیاری برای عملکرد کلی خودرو داشته باشد و یکی از نخستین قربانیهای آن واشر سرسیلندر خواهد بود. یکی دیگر موارد بسیار مهم که باید به آن توجه کرد سلامت عملکرد سیستم فن خنک کننده موتور میباشد.
• وجود نقص در سیستم ترموستات و واترپمپ
یکی از مهمترین دلایلی که میتواند موجب افزایش بیش از حد دمای موتور و سوختن واشر سرسیلندر بشود وجود نقص در سیستم ترموستات آنهاست؛ حتی عواملی که میتواند خرابی در این سیستم را به وجود آورد را نیز میتوان زمینهساز بروز اختلال در عملکرد این واشر دانست.
اما در این لیست نباید از اهمیت نقص در عملکرد واتر پمپ غافل شد؛ این قطعه وظیفه گردش آب در موتور را برعهده دارد و تاثیر بهسزایی در متعادل شدن دمای موتور خودرو خواهد داشت؛ از این رو هرگونه نقص در این گردش و عدم عملکرد صحیح واتر پمپ چه از خراب بودن خود قطعه و یا تاثیر بخشهای دیگر بر آن، میتواند زمینهساز سوختن و یا نیم سوز شدن واشر سر سیلندر باشد.
• تاب خوردن و یا بههم پیچیدن شلنگهای ورودی و خروجی رادیاتور
هرگونه رخدادی همچون تاب خوردن و یا بههم پیچیدن شلنگهای ورودی و خروجی رادیاتور میتواند منجر به داغ شدن و کم شدن آب رادیاتور شده و طبیعتاً براساس آن پدیده سوختن واشر سر سیلندر را به همراه داشته باشد.
• استفاده سنگین در در فصول گرم
اما نوع رانندگی شما نیز میتواند در عملکرد مناسب موتور خودرو و بخشهای مختلف آن تاثیرگذار باشد و یا در جهت بهینهتر کردن مصرف و یا نقص و خرابی آنها تاثیرات بسیاری داشته باشد؛ درحقیقت باید توجه داشته باشید که استفاده مداوم از خودرو و رانندگیهای درازمدت در فصول گرم و گذاشتن فشار بیش از حد بر دوش موتور در این شرایط و رانندگی طولانیمدت بهویژه در ترافیکهای سنگین، میتواند تأثیرات مخربی بر قطعات مختلف از جمله واشر سر سیلندر داشته باشد.
نشانههای سوختن واشر سر سیلندر
با توجه به عملکرد مهم این قطعه در موتور خودرو و و عواقب زیانباری که سوختن واشر سرسیلندر میتواند برای قطعات مختلف به وجود آورد باید به محض رویت نشانههای مختلف که از سوختن و عدم کارکرد صحیح این قطعه حکایت دارد نسبت به تعویض آن اقدام کنید؛ نشانههایی از جمله:
1) داغ شدن بیش از حد آب رادیاتور
همان گونه که پیشتر نیز گفته شد یکی از مهمترین و ابتداییترین نشانههایی که میتواند از سوختن واشر سرسیلندر خودرو و یا نیم سوز شدن آن خبر دهد، داغ شدن بیش از حد آب رادیاتور است؛ این اتفاق به واسطه دلایل مختلفی که در بالا به آن اشاره شد رخ دهد؛ گفتنی است که با توجه به آمپر دمای مایع خنک کننده در صفحه نمایش میتوان نسبت تشخیص زود هنگام و رفع ایراد اقدام نمود.
2) به طول انجامیدن فرآیند روشن شدن موتور
دیگر نشانهای که باید مدنظر قرار دهید را هنگام روشن کردن ماشین متوجه خواهید شد؛ در واقع مدتی که ماشین خاموش بوده و موتور آن به شدت سرد شده برای روشن کردن آن با مشکلاتی مواجه خواهید شد؛ این طول کشیدن فرایند روشن شدن موتور به ویژه پس از مدتی خاموش بودن، یکی از نشانههای مهم برای درگیر شدن سرسیلندر و واشر با مشکلات جدی است.
3) لرزیدن خودرو در هنگام روشن کردن موتور
بازهم در هنگام روشن کردن موتور میتوانید نشانههایی از سوختن واشر سرسیلندر را بیابید؛ لرزیدن خودرو در هنگام روشن کردن موتور چنان چه با خروج دود سفید رنگ از آن همراه شود، میتواند نشانهای واضح از بروز اتفاقات ناگوار در داخل موتور به ویژه در بحث سیلندر و واشر سر سیلندر باشد.
4) متورم شدن و یا باد کردن شلنگهای متصل به رادیاتور
باز هم رادیاتور و بازهم بحث شلنگهای متصل به آن! متورم شدن و یا باد کردن این شلنگها نیز میتواند به عنوان پیامی مستقیم از قلب خودرو باشد که شرایط خوبی وجود نداشته و اشکالاتی جدی وجود دارد که باید به موقع برطرف شوند؛ این تورم شلنگها یا متصل به رادیاتور میتواند در فرایند تعادل دمای موتور اختلال جدی ایجاد کرده و به سوختن این واشر منجر شود؛ این مشکل یکی از رایجترین نشانههای سوختن واشر سرسیلندر است.
5) ورود روغن به داخل مخزن رادیاتور
رانندگان لازم است هرازگاهی با چک کردن مخزن رادیاتور از عدم ورود روغن به داخل آن مطمئن شوند چرا که این موضوع میتواند خبر از مشکل در عملکرده کلی موتور و سوختن واشر سر سیلندر بدهد؛ یکی دیگر از راه های تشخیص سوختن واشر سرسیلندر باز کردن درب رادیاتور در زمان روشن و سر بودن موتور است، در صورتی که در زمان روشن بودن موتور تشکیل جباب در سطح آب رادیاتور را مشاهده کردید به احتمال زیاد واشر سر سیلند عملکرد خود را از دست داده و مجاری آب به داخل محوطه احتراق راه یافته اند.
6)کم شدن آب رادیاتور
رانندگان میتوانند با چک کردن سیستم خنککننده و اطمینان از سالم بودن آن و عدم وجود هرگونه نشتی با کم شدن آب رادیاتور از سوختن این واشر آگاه شوند؛ در واقع این کم شدن بیدلیل آب بدون این که هیچگونه ایرادی در سیستم خنککننده وجود داشته باشد، ناشی از عدم عملکرد صحیح سایر بخشهای موتور است.
راههای جلوگیری از سوختن واشر سر سیلندر
حال که از مفهوم و کاربرد واشر سرسیلندر آگاه شدیم و در مورد عوامل و نشانههای سوختن آن نیز گفتیم، باید بپردازیم به راههایی که از وقوع این اتفاق جلوگیری خواهد کرد.
میتوان با انتخاب یک واشر سرسیلندر مناسب که علاوهبر جنس خوب، از تراکمپذیری و ظرفیت بالا برای مقابله با درجه حرارت زیاد و البته قیمت مناسب برخوردار باشد، نسبت به وقوع بسیاری از حوادث و اتفاقات چون سوختن واشر سرسیلندر، آسوده خاطر بود؛
همچنین میتوان با بررسی مخزن رادیاتور نسبت به حجم مناسب آب و ضد یخ و وضعیت خوب شلنگهای ورودی و خروجی رادیاتور اطمینان حاصل کرد.
یکی دیگر از راههای جلوگیری از سوختن واشر سر سیلندر چک کردن سیستم خنککننده و فن موتور به منظور جلوگیری از مسدود شدن و یا نقص بخشهای مختلفی است که میتواند با افزایش بیشاز اندازه دمای موتور به واشر سرسیلندر لطمات جبرانناپذیری را وارد کنند؛ البته که نباید بررسی ترموستات و واتر پمپ و اطمینان از عملکرد صحیح آنها را در جلوگیری از سوختن واشر سر سیلندر فراموش کرد.
ناگفته نماند که نوع رانندگی و عدم وارد کردن فشار زیاد بر موتور خودرو بهویژه در فصول گرم سال و عبور از خیابانها و جادههای با ترافیک کمتر میتواند نقش بسیار مؤثری در جلوگیری از سوختن این واشر داشته باشد.
سخن پایانی
حال که به پایان این مقاله رسیدیم و با مفهوم و کاربرد واشر سر سیلندر به طور کامل آشنا شدیم، میتوانیم با آگاهی از عواملی که منجر به سوختن این قطعه مهم میشود از بروز این اتفاق جلوگیری کرده و در هزینههای خود صرفهجویی به عمل آوریم و در صورت وقوع این اتفاق پیش از آسیب رسیدن به سایر قطعات آگهی پیدا کرده و با مراجعه به تعمیرگاههای مجاز و متخصص اقدام به تعویض واشر سر سیلند نماییم.